“Even een moment Zen worden”. Een uitspraak die je waarschijnlijk wel eens hebt gehoord of gebruikt.
Maar wat is Zen eigenlijk? Je hoort het zo vaak van mensen als ze even tot rust willen komen of ontspannen, dat het bijna als synoniem voor deze woorden wordt gebruikt.
Maar wat betekent Zen echt? Waar kom Zen vandaan? Wat is Zen Meditatie? En hoe werkt het?
Wat is Zen nu echt?
‘Zen’ is eigenlijk een afkorting van ‘Zen Boeddhisme’. Het gaat dan ook ongeveer 2500 jaar terug naar India, toen Siddharta Gautama het Boeddhisme introduceerde. Zen is een nuchtere Boeddhistische stroming die in China ontstaan is en zich vooral richt op het bereiken van een gelukkiger leven door meditatie.
Zen kun je moeilijk in woorden uitdrukken. Zen moet je zelf ervaren. Vergelijk het met het proeven van een appel. Je kunt heel goed beschrijven hoe een appel voor jou smaakt. Toch is dit niet te vergelijken met de ervaring die je hebt als je de appel zelf in je mond stopt en proeft. Zo is het ook met praten over zen en zen zelf beoefenen.
Zen is iets wat je moet ervaren in plaats van het intellectueel proberen te begrijpen.
Wat betekent Zen?
Zen, of Zazen is afgeleid van het woord ‘Dhyana‘. Dhyana is concentratie, ofwel meditatie. Het is je aandacht richten op wat er hier en nu is, door je volledige aandacht te richten op de huidige ervaring, bijvoorbeeld het volgen van je ademhaling. De zen beoefening wordt ook wel zazen genoemd. ‘Za’ betekent zitten. Zazen is dus letterlijk zitmeditatie
We ervaren bijna nooit het moment zoals het nu is.
Ik deel graag een bekend verhaal uit de oudheid over Zen. Een jonge zen monnik vroeg aan de oude Zenmeester: “Vertel me alsjeblieft het geheim van zen, het geheim van het leven!” De oude Zenmeester antwoordde: “Als ik zit, zit ik. Als ik sta, sta ik. Als ik loop, loop ik.” De monnik fronst en zegt: “Wat bedoelt u? Ik begrijp het niet.” De Zenmeester herhaalt zijn antwoord. De monnik roept gefrustreerd: “Maar dat is toch niet bijzonder, dat doe ik ook!”. De Zenmeester zei: “Als jij zit, sta je al. Als je staat, loop je al. Als je loopt, ben je er al.”
Dit verhaal is eeuwenoud, maar zeker nog actueel. Hoe vaak ben je niet van je werk naar huis gereden zonder te beseffen wat je onderweg hebt gezien? Opeens ben je thuis. Door je afleidende gedachten was je er niet bij! We ervaren bijna nooit dit moment zoals het nu is. Mogelijk zijn we afgeleid of denken we terug aan een gebeurtenis. Of haalt het bepaalde gevoelens of emoties op. Dit gebeurt je de hele dag door. Je gedachten leiden je af van wat je nu doet, ervaart en voelt. Eigenlijk zijn we bijna nooit in het huidige moment vanwege onze gedachten. Zen meditatie leert je je aandacht te richten op wat je hier en nu ervaart. Juist door je bewust te worden van je afleidende gedachte en steeds terug te keren naar het huidige moment, bijvoorbeeld door je adembeweging te voelen.
Hoe werkt Zen meditatie?
Heel eenvoudig! Daarom is het zo moeilijk om het te leren. Zen staat vol van deze paradoxale uitspraken. Maar als je zen gaat beoefenen leer je dat de oefening heel eenvoudig is, maar de uitvoering een ware levenskunst. Je gaat stil zitten en volgt je adembeweging. That’s it! Zo simpel, toch…
Oh ja, ik noem Zen ook wel mentale en geestelijke fitness. En nee, tijdens de beoefening is het niet altijd rustig in je hoofd. Naarmate je langer en regelmatig oefent, kun je vaak makkelijker om gaan met de stroom aan gedachten. En dat heeft weer effect in het dagelijks leven. Ook tijdens je dagelijkse activiteiten ervaar je dan meer rust en balans. Maar ook dit kun je alleen zelf ervaren.
Hier laat ik het graag bij, anders ga ik mezelf tegenspreken: Zen kun je niet in woorden vatten, maar moet ( mag) je zelf ervaren.